KURGAN Hayata Geçti: KURGAN Yazısı Geldiğinde Ne Yapmalısınız?

Türkiye, 1 Ekim 2025 itibarıyla vergi denetiminde önemli bir adım attı. Hazine ve Maliye Bakanlığı'na bağlı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı (VDK), KURGAN (Kuruluş Gözetimli Analiz Sistemi) adını verdiği yapay zeka destekli sistemi hayata geçirdi. Bu sistem, ticari işlemleri anlık olarak tarar, riskli hareketleri tespit eder ve mükelleflere erken uyarı göndererek olası vergi kayıplarını önlemeyi amaçlar. Kısacası, KURGAN hem vergi idaresi hem de mükellefler için yeni bir dönemin kapısını açar.

Sahte Belge ve Yanıltıcı Belge Nedir?

KURGAN'ı anlamak için öncelikle sahte ve yanıltıcı belgenin ne anlama geldiğini bilmek gerekir. Vergi mevzuatında bu kavramlar farklı durumları ifade eder ve her ikisi de mükellefler açısından ciddi riskler taşır.

**Sahte belge**, gerçekte hiçbir mal veya hizmet alımı olmamasına rağmen düzenlenen belgelerdir. Yani ortada fiili bir ticari işlem bulunmaz; ancak bu işlem yapılmış gibi fatura düzenlenir.

**Muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge** ise gerçek bir ticari ilişki olsa bile, miktar, bedel veya içerikte gerçeğe aykırılık bulunan belgelerdir. Örneğin; fiilen alınmayan mal için fatura düzenlenmesi veya gerçekte var olan işlemin farklı tutarda gösterilmesi, bu belgeyi kanunen geçersiz hale getirir.

Bu tür belgelerin kullanımı, mükellefler açısından sadece idari değil, cezai yaptırımlara da yol açar. Dolayısıyla, ticari işlemlerde belge düzeni ve doğruluğu büyük önem taşır.

KURGAN Sistemi Neden Getirildi?

Türkiye'de uzun yıllardır en büyük vergi kayıplarının kaynağını sahte belgeler oluşturur. Bu sorunla mücadelede devreye giren KURGAN sistemi, vergi denetiminde yeni bir dönemi ifade eder. KURGAN sisteminin uygulanma sebepleri aşağıdaki gibi sıralanabilir:

**Anlık Denetim**: Faturalar, banka hareketleri, stok kayıtları ve beyannameler eş zamanlı olarak taranır.

**Risk Skorlaması**: Her mükellefe risk puanı tanımlanır ve yüksek riskli işlemler tespit edildiğinde mükellefe "bilgi isteme yazısı" gönderilir.

**Cezai Yaptırımlar**: "Bilmiyordum" savunması geçersiz kabul edilir; sahte belge kullanımı için 3 kata kadar vergi ziyaı cezası ve hapis cezaları gündeme gelir.

**Teminat ve Haciz**: Riskli bulunan mükelleflerden teminat istenir, haciz işlemleri uygulanır.

**Meslek Mensuplarının Sorumluluğu**: Mali müşavir ve muhasebecilerin, mükelleflerinin risklerini daha dikkatli yönetmesi zorunlu hale gelir.

KURGAN Yazısı Geldiğinde Ne Yapılmalı?

KURGAN kapsamında gönderilen yazılar doğrudan bir suçlama niteliği taşımaz. Sistemin tespit ettiği riskli işlemler hakkında mükelleften açıklama talep eder. Ancak bu yazılara hiç cevap vermemek veya eksik bilgiyle dönüş yapmak, Vergi Usul Kanunu kapsamında özel usulsüzlük cezasına sebep olabilir. Bu nedenle her durumda yazıya dikkatle yanıt verilmesi gerekir.

Eğer kullanılan belgeler gerçeği yansıtmıyorsa, yani fiilen bir mal veya hizmet teslimi bulunmuyorsa, en doğru yaklaşım pişmanlık hükümlerinden yararlanmak olur. Bu kapsamda hatalı kayıtların düzeltilmesi ve beyanname üzerindeki etkilerinin giderilmesi gerekir. Böylece hem vergi ziyaı cezası hem de bilerek sahte belge kullanıldığı yönündeki olası iddialar bertaraf edilebilir.

Belgeler mevcut olsa da sevk irsaliyesi, ödeme belgesi veya depo kayıtları gibi evraklar eksikse, öncelikle bu eksiklerin tamamlanması gerekir. İşlemlerin fiilen gerçekleştiğini ispatlayacak evrakların teminiyle birlikte, beyannameler itiraz hakkını saklı tutarak verilirse, yükümlülükler yerine getirilir ve yargı hakkı da korunur.

Tüm belgeler gerçeğe uygun ve eksiksiz ise mükellefin yapması gereken, yazıya ekli tabloyu doldurarak işlemlerine ilişkin ayrıntılı bilgileri sunmaktır. Bu noktada açıklamaları desteklemek amacıyla sevkiyat, ödeme veya sözleşme gibi belgelerin de eklenmesi, mükellefin işlemlerinin doğruluğunu güçlü şekilde ortaya koyar.

Riskli Mükellef Olmamak İçin Dikkat Edilecek Noktalar

KURGAN sistemiyle birlikte mükelleflerin yükümlülükleri daha da önem kazanır. Özellikle riskli işlemlerden kaçınmak ve cezai yaptırımlarla karşılaşmamak için şirketlerin kayıt düzenini titizlikle yürütmesi gerekir. Bu noktada, riskli mükellef olarak görülmemek için dikkat edilmesi gereken bazı temel hususlar öne çıkar:

e-Fatura ve e-Arşiv kayıtlarının e-Defterle tam uyumlu olmasına dikkat edin.

Fiili stok ile kaydi stok arasında fark bırakmayın.

Beyannamelerinizin mizan ve gelir tablosuyla uyumunu mutlaka kontrol edin.

Belgelerinizi destekleyen sevk irsaliyesi, dekont ve depo kayıtlarını saklayın.

Ödemelerinizi banka veya finans kuruluşları üzerinden yapın.

Mali müşavirinizle sürekli iletişim halinde olun ve risk yönetim danışmanlığı desteği alın.

Unutulmamalıdır ki KURGAN, şeffaf ve doğru çalışan mükellefler için tehdit değil, tam tersine adil rekabet ortamı sağlayan bir güvence sistemidir.

Yeni Dönemde Dijital Denetime e-Denetmen ile Hazırlanın!

KURGAN sistemi, vergi denetiminde köklü bir dönüşüm başlattı. Bundan sonra işlemlerinizi kayıt altına almanın yanı sıra, belgelendirmek ve şeffaf biçimde sunmak için de kritik hale gelecek. Bu noktada mükellefler için en büyük ihtiyaç, risklerini önceden görerek hataları denetim aşamasına gelmeden düzeltmektir. Bu nedenle, Uyumsoft'un geliştirdiği e-Denetmen, KURGAN sürecine uyum için güçlü bir çözümdür.

e-Denetmen, e-Defter kayıtlarını otomatik olarak inceler, olası hataları önceden tespit edip raporlar. Bu sayede mükellefler, KURGAN kapsamında gelebilecek uyarılara karşı hazırlıklı olur; hem cezai yaptırımlardan korunur hem de süreci mali idareyle uyum içinde yönetir.

Vergi denetiminde yeni döneme uyum sağlamak ve KURGAN'a hazırlıklı olmak için e-Denetmen'i kullanmaya şimdi başlayın.